چالش های پیش روی توسعه صنایع دستی
چالش های پیش روی توسعه صنایع دستی
در حالی كه در جهان امروز، صنایع دستی علاوه بر حفظ جایگاه خود در عرصه هنر، زیبایی شناختی و هویت بخشی ملی و منطقه ای به یك منبع مهم ارزش افزوده و بهره وری اقتصادی تبدیل شده است در ایران به دلیل برخی موانع و مشكلات، این صنعت از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته و از نقش آفرینی در عرصه اقتصادی نیز دور شده است. این عامل سبب شده كه تاثیر و نقش صنایع دستی در افزایش اشتغال و درآمد زایی به مرور كم رنگ شود به طوری كه از سویی امكان عرضه در بازارهای داخلی را از دست می‌دهد و از سوی دیگر رویای رقابت با بازارهای خارجی را ناممكن می‌سازد.
در گذشته‌های نه چندان دور هنرمندان و صنعتگران در زمینه هنرهایی مانند شیشه گری، سفالگری، نمدمالی، بافت پارچه‌های ابریشمی، پشمی و نخی، گلیم و جاجیم، چموش دوزی، چوبكاری، قلاب دوزی و غیره فعال بودند. واردات بی‌رویه صنایع دستی از چین و پاكستان، فقدان حمایت مادی و معنوی از این گونه صنایع در داخل كشور و همچنین انتقال نیافتن دانش و تجربه این قبیل مهارت‌ها از پدران و استادان این فنون و هنرها به نسل حاضر از عمده‌ترین چالش‌های پیش روی این هنر-صنعت به شمار می‌رود.
اكنون، ازبرخی صنایع دستی كه از قرنها قبل به زیبایی و مهارت بسیار ساخته می‌شد و تحسین همگان را برمی انگیخت دیگر خبری نیست. صنایع دستی ، باوجود داشتن مزایایی چون دسترسی آسان و ارزان به مواد اولیه، بی‌نیازی به سرمایه گذاری زیاد، برخورداری از ابزار كار ساده و تأثیرگذاری در صنعت گردشگری به دلیل فقدان بازار فروش و عرضه محصولات تولیدی و همچنین نبود حمایت كافی مسؤولان دیگر قادر نیست كه جوانان و نواندیشان را به خود جلب كند. اما حلقه مفقوده كجاست ؟
راهكارهای مختلفی در زمینه تقویت و ایجاد بازارهایی برای ترویج و بسط و توسعه صنایع دستی و در كنار آن فروش محصولات صنایع دستی وجود دارد كه این راهكارها می‌تواند به تقویت، توسعه، بازاریابی و تبلیغ صنایع دستی بیانجامد كه از آن جمله است :
۱) ایجاد و تقویت تعاونی‌های صادركنندگان صنایع دستی كه این اتحادیه می تواند متشكل از فارغ التحصیلان,كارشناسان و تولیدكنندگان این گونه محصولات باشد.
۲) توسعه و ترویج تجارت الكترونیك به طوری كه همواره به صادرات این گونه صنایع به عنوان یك اصل نگریسته شود و از طریق تجارت الكترونیك و ایجاد سایت‌های اینترنتی، سعی در معرفی و ترویج این قبیل صنایع شود.
۳) شركت در نمایشگاه‌های صنایع دستی داخلی و بین‌المللی .
سازمان میرات فرهنگی و گردشگری همواره تاسیس و راه اندازی بازارچه‌های صنایع دستی را در سراسر كشور مدنظر داشته است. به علاوه آموزش و بكارگیری نیروهای جوان در بخش صنایع دستی از اهداف این سازمان است كه در برنامه‌های بلند مدت بر آن تاكید شده است. به گفته مسؤولان و كارشناسان این سازمان ، هنگامی كه این نیروها فاقد مكانی برای عرضه تولیدات خود و فروش آن باشند هم چنین از آموزش لازم نیز برخوردار نباشند، تاسیس این بازارچه‌ها به عنوان مكانی برای عرضه و فروش صنایع دستی در مقیاس انبوه، می‌تواند بخشی از این مشكل را حل كند.
ایجاد این شهركها با توجه به ظرفیت‌های موجود یكی از نیازهای ضروری است زیرا كه ظرفیت تولید صنایع دستی بالا است. در صنایع دستی چون عامل تولید (نیروی دستی ) انسان است (نه ماشین )لذا در این رشته تولید انبوه امكان پذیر نیست و عموما این رشته رابه نام فراصنعت می‌شناسند یعنی واژه هنر بر صنعت مقدم است. اما متاسفانه قیمت آثاری كه با ذوق و خلاقیت انسانی خلق می‌شود با توجه به ارزش افزوده بالا، عدم تولید انبوه و مدت زمانی كه صرف خلق آن می‌شود، بسیار ناچیز است . مردم از یك طرف نسبت به آن بی‌توجه هستند و از طرف دیگر قدرت خرید آن را ندارند. دولت و مسؤولان ذی ربط می‌توانند با حمایت از این صنعت ارزشمند اشتغال زا آن را به مشاغل ارزآور در سطح كشور تبدیل كنند.
اگر مشكلات بیمه ای صنعتگران و هنرمندان فعال در عرصه صنایع دستی حل شود آنها فارغ از این مشكلات ، طرحهای جدیدی ارایه دهند كه در نهایت منجر به رشد اقتصادی این بخش و حتی كل كشور خواهد شد. تهیه مواد اولیه فرآوری شده و مناسب و عرضه آن به صنعتگران و نظارت بر نحوه ساخت و مراحل تولید صنایع دستی می‌تواند گام بزرگی برای حفظ كیفیت تولیدات این رشته باشد.
ایجاد مراكز و مناطقی كه در آنها بتوان مراحل ساخت و تولید صنایع دستی را برای گردشگران به نمایش گذارد نیز از جمله راهكارهایی است كه می‌تواند برای جذب جوانان مستعد به این صنایع و نیز تشویق مردم به خرید بیشر این كالاها مورد توجه مسؤولان ذی ربط قرارگیرد. صنایع دستی هر خطه از این سرزمین هنرپرور علاوه بر این كه می‌تواند در توسعه جوامع محلی ، فقرزدایی ، ارتقاء سطح درآمد، رفاه اجتماعی و بهبوداقتصاد خانواده موثر باشد، در عین حال نقش بسزایی نیز در هویت بخشی به سیمای شهر و روستا و در كنار آن ایجاد غرور ملی دارد.
حال اگر اندكی برنامه ریزی در این زمینه صورت گیرد می‌توان امیدوار بود كه صنایع دستی در انبوهی از صنایع دستی ساخت چین و پاكستان مظلومانه خاك نخورد، جوانان به این هنر صنعت گرایش پیدا كنند، زمینه تبلیغات، بازاریابی و در نتیجه صادرات آن به بازارهای خارجی فراهم شود و در نهایت مردم نیز بخشی از فضای خانه خود را به این یادگار دیرینه و میرات گران‌بهای ایرانی مزین كنند.
تعداد نظرات ۰