مینای نقاشی

1905

مینای نقاشی

یکی از صنایع دستی زیبای ایران «مینای نقاشی» نام دارد. مینا سازی عبارت است از نقاشی و تزیین فلزات مختلف از قبیل طلا، نقره، مس، برنز، برنج، آهن و فولاد با رنگ های لعابی که در حرارت پخته و ثابت می شوند. در فرهنگ معین چنین آمده است، مینا ماده ای است از لعاب شیشه ای یا شفاف که آن را روی کاشی و فلزات برای نقش و نگار به کار می برند و ترکیبی است از لاجورد و طلا و غیره که با رنگ های لعابدار مخصوص، نقاشی و تزیین شده و این رنگ ها بر روی آن، در درجات بسیار زیاد در حرارت ثابت می گردند.

پس از ساختن لعاب سفید ( که معمولاً با سرب، قلع، بلور، ریگ چخماق ساخته می شود)، فلز را داخل آن فرو برده و بیرون می آورند و به داخل کوره می برند و 750 درجه سانتی گراد حرارت می دهند. این عمل را سه بار انجام می دهند تا لعاب به صورت چینی روی فلز را بپوشاند. پس از آن مرحله طراحی و رنگ آمیزی می رسد. طراحی به دو صورت انجام می شود. یا با مداد روی ظرف لعاب خورده را طراحی و سپس با لعاب های رنگی نقاشی می کنند. یا طرح را روی کاغذ کشیده و طرح را با سوزن سوراخ سوراخ می کنند ( اصطلاحاً طرح را سوزنی می کنند) و کاغذ را روی ظرف لعابی قرار داده و گرده ذغال روی آن می کشند تا طرح روی ظرف منتقل شود و رنگ آمیزی آغاز می گردد. در مینای نقاشی بیشتر از روش دوم برای انتقال طرح استفاده می شود. پس از رنگ آمیزی و نقاشی، ظرف برای بار چهارم به کوره برده می شود تا رنگ ها تثبیت شوند

مینای نقاشی به دو روش انجام می گیرد:

روش اول آن است که رنگ ها را به صورت گرد نرمی در آورده و با آب، صمغ عربی و گلیسیرین مخلوط کرده و آن را روی صفحه ای شیشه ای، به وسیله کاردک های مخصوص حل می کنند. آنگاه مانند نقاشی معمولی آبرنگ، نقوش دلخواه را بر روی وسایل مورد نظر تصویر می کنند. روش دوم آن است که رنگ ها را با جوهر کاج یا جوهر اسطوخودوس می آمیزند و به شیوه نقاشی رنگ روغن عمل می کنند. در هر دو طریقه لازم است که وسایل مینایی را پیش از قرار دادن در کوره، با ملایمت روی چراغ الکلی حرارت دهند تا جوهرهای آن سوخته و زایل شود. پس از این مرحله، روی وسایل میناکاری شده را به وسیله لعاب مینایی بسیار شفاف، لعاب ظریفی ( به رنگ سفید) می دهند و مجدداً آن را در کوره می گذارند ( این مرحله باید طی 3 مرحله انجام گیرد) که حرارت کوره حدود 700 الی 800 درجه سانتیگراد می باشد.

امروزه در ساخت محصولات مینا، بیشتر از مس استفاده می شود. مس مورد نظر باید خالص، ناب و از انواع مرغوب باشد و قبل از کار توسط اسید، چربی زدایی شود.

ابزار کار مینا کاری شامل: کوره، گیره، انبردست، دستگاه پرس، قلم مو و ... می باشد.

نقوش مینایی عبارتند از:

نقوش اسلیمی، ختایی، گل و مرغ و انواع نقوش پرندگان و حیوانات.

موارد مصرف مینای نقاشی شامل:

لاله، شمعدان، گلدان، قدح، زیورآلات، گلاب پاش و.. می باشد، ضمن اینکه بر روی درها و چهل چراغ ها و ضریح اماکن متبرکه نیز میناکاری استفاده می شود و امروزه اصفهان مهم ترین مرکز میناکاری ایران است .

روش نگهداری از محصولات مینای نقاشی:

حفاظت از اشیای نوک تیز و برنده، حفاظت از ضربه و سقوط از ارتفاع، شستشو با آب ولرم و صابون و شوینده های معمولی و غیر اسیدی